बऱ्याच दिवसांपासून मी या विषयावर लिहायचा विचार करत होते . पण काही न काही करणा मुळे ते जमत नव्हत . शेवटी आज या विषयावर लिहायचा योग आला . पण विषयाला हात घालण्या आधी जरा अर्पणपत्रिका का काय म्हणतात ती द्यावीशी वाटली म्हणून देतेय . तर मी हा लेख माझ्या मम्मीला अर्पण करतेय. कारण मी आज जे स्वयंपाकाचे कुटाणे शिकलेय ते तिच्या मुळेच. मम्मी पाककलेत निपुण आहे हे सांगायलाच नको.
खर म्हणजे आता स्वयंपाक करण हा सुद्धा शिक्षणाचा भाग बनलाय आणि मुल मुली दोघेही या क्षेत्रात यायला उत्सुक असल्याचे दिसून येते. आपल्याला नेहेमीच वाटत कि स्वयंपाकाच शिक्षण घ्यायचं म्हणजे Hotel Management करायला हव. पण मला अस मुळीच नाही वाटत , कारण माझ म्हणाल तर मी Hotel Management कराव अशी माझी मुळीच इच्छा नाही. पण हो, स्वयंपाकात निपुण होण्याची मात्र आहे.
मी मुलगी आहे म्हणजे मला स्वयंपाक शिकण गरजेच आहेच. त्यात काय नवीन ? अस तुम्ही नक्की म्हणाल. पण अस मुळीच नाही. कारण आता पूर्वीसारखी परिस्थिती राहिलेली नाही. पूर्वी पंधरा सोळाव्या वर्षी पर्यंत मुलीना सगळा स्वयंपाक यायचा. पण आता जर तुम्हाला हौस असेल आणि काही नवीन पदार्थ बनवण्याची आवड असेल तरच तुमची पाऊल किचन कडे वळू शकतात . कारण आता मुलीना आपल शिक्षण आणि करिअर या गर्तेतून वेळच भेटत नाही त्यामुळे सुद्धा आणि आता पूर्वी सारख लग्न जमवताना मुलीला स्वयंपाक आलाच पाहिजे अशी आट सुद्धा कमी झालीय. म्हणजे थोडक्यात काय तर बऱ्याच जणांना चमचमीत खाण्याची आवड तर असते पण बनवता मात्र काहीच येत नाही. याच जिवंत उदाहरण जर तुम्हाला हव असेल तर ते म्हणजे माझी बहिण . माझी बहिण माझ्या पेक्षा १ वर्षाने मोठी आहे . तिलासुद्धा चमचमीत खायला भयंकर आवडत पण बनवता मात्र काहीच येत नाही आणि आवड्सुद्धा नाही त्यामुळे ती किचन कडे वळतच नाही . ( मला कधी कधी प्रश्न पडतो कि पुढे हीच कस होणार ?)
खर म्हणजे आपण आयुष्यात कधी ना कधी काही बनवण्यासाठी किचन मध्ये जातच असतो . कोणी स्वइच्छेने जात तर कोणी नाईलाजाने जात…… तुम्ही जर शिक्षणासाठी रूम घेऊन बाहेर राहत असाल तर स्वयंपाक करण्याचा अनुभव तुम्हाला नक्कीच आला असेल . बर्याचदा हे अनुभव मजेशीर असतात . माझ्यावर अजून तरी अस बाहेर राहण्याची वेळ आलेली नाही पण माझे स्वत:चे सुद्धा काही अनुभव आहेत. काही मजेशीर तर काही खूप काही शिकवून जाणारे ………
माझी मम्मी माझ्या या स्वयंपाकाला बऱ्याचदा '' कुटाणे'' म्हणते म्हणून मग आजच्या लेखाला नावही तेच दिलय मी .
मी बनवलेली पहिली वहिली डिश म्हणाल तर ती मला मुळीच आठवत नाही. खरतर मी स्वयंपाक करायला कधी सुरुवात केली तेच आठवत नाही. पण सातवी - आठवीत गेले तेव्हा मम्मी किचन मध्ये असली म्हणजे मी तिच्या मागे मागेच असायचे एवढ मात्र नक्की आठवत. हे काय आहे ? त्याने काय होत ? मग हि भाजी अशीच का करायची ? कणिक भिजवताना मीठच का घालायचं ?एक ना अनेक प्रश्न असायचे माझे आणि त्या सर्वाना मम्मीची योग्य उत्तर सुद्धा मिळायची. मुळातच आई स्वयंपाकात, नवीन पदार्थ शिकण्यात खूप हौशी. त्यामुळे संडे स्पेशलचा आमचा मेनू काहीतरी नवीनच असतो नेहमी. खरतर मी स्वतः चायनीज फूडची शोकीन आहे. त्यामुळे म्यागी सारख्या नुडल्स मी सुरवातीला बनवायला शिकलें. नंतर हाक नुडल्स,फ्राईड राइस यात हात अजमावला. त्यात इतकी तरबेज झालेय कि आता त्यातहि चीज, वाटाणे अस काहीही घालून पाहण्याचे प्रयोग चालू आहेत (अर्थात स्वतःवर)
आईच्या नोकरीमुळे तिला बर्याचदा माझ्यासाठी काही बनवायला वेळ नसायचा . मी शाळेतून आले कि ती घरी नसायचीं. नेहमीच्या भाज्यांचा कंटाळा यायचा (त्याला तिचे ऑप्शन असे कि साखरांबा पोळी, लोणच पोळी खा किंवा पापाडचा खुडा पोळी खा मी कितवीत तर आठवीत, नववीत)मग मीच मला हव ते बनवायचे. Gas वर सांभाळून काम करून (हि आईची सूचना). याच काळात माझ स्वयंपाकाच प्याशन वाढत गेल.
नाश्त्याचे सगळे पदार्थ, पोळीचा चुरमा, कोरड्या भाज्या, फुलके असे बरेच प्रकार मी या काळात शिकले. पण अजूनही बऱ्याच गोष्टी शिकायच्या बाकी आहेत ( अजूनही मला घडीच्या पोळ्या आणि ओल्या भाज्या जमत नाहीत बर का )!
आपल्या पैकी बऱ्याच जणांना काही भाज्या खाण्याचा कंटाळा नक्कीच असतो. मग त्यात काही हटके का करू नये?जस बघा जर तुम्ही नॉन - व्हेज खात असाल तर मग तुम्ही कुठल्याही कोरड्या भाजीत अंडे टाकून परतल्यावर ती भाजी पोळीसोबत खाऊ शकतात. उदा. जर घरात भेंडीची कोरडी भाजी बनवली असेल आणि तुम्हाला त्यात काहीतरी नवीन हव असेल तर ती भाजी कढईत एका अंड्यासोबत परतून घ्या. ( अर्थातच हा प्रयोग मी स्वत: करून पहिला आहे. )
काही महिन्यापूर्वीचा एक अनुभव अजूनही स्मरणात आहे .मुंबई साईडला कच्या केळ्या ची भाजी तशी नेहेमीच केली जाते . आपल्याकडे म्हणजे नाशिक औरंगाबाद साईडला फार क्वचित हि भाजी माहिती असते . मी मुंबईला आज्जी कडे गेले होते तेव्हा हि भाजी खाल्ली होती. ( पण तिने ती कशी केली हे मात्र माहित नव्हत ) घरी परत आल्यावर हट्टाने मम्मीला कच्ची केळी आणायला सांगितली आणि माहिती नसताना आपण उपवासाला बटाट्याची भाजी करतो तशी भाजी केली. अर्थातच ती भाजी आज्जी सारखी नव्हती तरी एक वेगळी छान भाजी शिकण्याचा तो अनुभव मस्त होता ……
असच काही दिवसांपूर्वी पराठे बनवताना पण झाल होत . रोजच्या भाजी पोळीचा कंटाळा आला होता म्हणून मग पराठे बनवायचे अस ठरवल . आपण पराठे पुरणाच्या पोळीसारखे सारण भरून बनवतो हे मला माहित होत. म्हणून मग पहिले पराठ्याच पीठ भिजवून घेतल आणि बटाटे वाफवायला म्हणून बटाटे आणायला टोपलीकडे वळले तर बटाटे संपलेले होते . आता काय ? हा प्रश्न दत्त म्हणून समोर उभा राहिला . मग थोड डोक चालवलं आणि वाटाणे, कोथिंबीर, मिरची , आल , मीठ आणि जिरे पावडर अस मिक्सर मध्ये वाटून घेतल आणि ते मग त्या कणकेत टाकून पुन्हा कणिक एकजीव केली ( म्हणजे ते सारण भरायचा ताण नको) आणि त्याचे पराठे लाटून ते फुलक्यासारखे भाजून घेतले म्हणजे तेल पण कमी लागते. घरातल्या सगळ्यांनाच ते फार आवडले आणि मला एक नवीन रेसिपी शिकता आली .
आपण अजून असे बर्याच भाज्यांचे पराठे बनवू शकतो बर का ! म्हणजे ते पुरण भरण्या एवजी त्या मिश्रणातच पीठ भिजवायचं ( बटाटे, कोबी , मुळा अश्या भाज्या बारीक वाटून घ्यायच्या आणि मग त्यात पीठ भिजवायचे ) जरा काही हटके हव असेल तर तुमची एखादी रेसिपी बनवू शकता तुम्ही अशीच .
अंड्याची चटणी करताना त्यात थोडी भाजीची शेव घालायची. ते सुद्धा छान लागत . इडली फ्राय किंवा अंडा फ्राय सुद्धा माहिती असेल बऱ्याच जणांना. चिकन थोड्या तेलात आणि भरपूर साऱ्या लसुन आणि मिरचीच्या तुकड्यासोबत वरती शिजवल्यावर त्याची सुद्धा वेगळी चव लागते.
असे तुमचे सुद्धा इनोव्हेशन असतील ना ? आणि तुम्ही जर पदार्थ बिघडेल या भीतीने अजूनही काहीच केल नसेल तर करून बघा. भरपूर नवीन गोष्टी शिकता येतील तुम्हाला …………
खर म्हणजे आता स्वयंपाक करण हा सुद्धा शिक्षणाचा भाग बनलाय आणि मुल मुली दोघेही या क्षेत्रात यायला उत्सुक असल्याचे दिसून येते. आपल्याला नेहेमीच वाटत कि स्वयंपाकाच शिक्षण घ्यायचं म्हणजे Hotel Management करायला हव. पण मला अस मुळीच नाही वाटत , कारण माझ म्हणाल तर मी Hotel Management कराव अशी माझी मुळीच इच्छा नाही. पण हो, स्वयंपाकात निपुण होण्याची मात्र आहे.
मी मुलगी आहे म्हणजे मला स्वयंपाक शिकण गरजेच आहेच. त्यात काय नवीन ? अस तुम्ही नक्की म्हणाल. पण अस मुळीच नाही. कारण आता पूर्वीसारखी परिस्थिती राहिलेली नाही. पूर्वी पंधरा सोळाव्या वर्षी पर्यंत मुलीना सगळा स्वयंपाक यायचा. पण आता जर तुम्हाला हौस असेल आणि काही नवीन पदार्थ बनवण्याची आवड असेल तरच तुमची पाऊल किचन कडे वळू शकतात . कारण आता मुलीना आपल शिक्षण आणि करिअर या गर्तेतून वेळच भेटत नाही त्यामुळे सुद्धा आणि आता पूर्वी सारख लग्न जमवताना मुलीला स्वयंपाक आलाच पाहिजे अशी आट सुद्धा कमी झालीय. म्हणजे थोडक्यात काय तर बऱ्याच जणांना चमचमीत खाण्याची आवड तर असते पण बनवता मात्र काहीच येत नाही. याच जिवंत उदाहरण जर तुम्हाला हव असेल तर ते म्हणजे माझी बहिण . माझी बहिण माझ्या पेक्षा १ वर्षाने मोठी आहे . तिलासुद्धा चमचमीत खायला भयंकर आवडत पण बनवता मात्र काहीच येत नाही आणि आवड्सुद्धा नाही त्यामुळे ती किचन कडे वळतच नाही . ( मला कधी कधी प्रश्न पडतो कि पुढे हीच कस होणार ?)
खर म्हणजे आपण आयुष्यात कधी ना कधी काही बनवण्यासाठी किचन मध्ये जातच असतो . कोणी स्वइच्छेने जात तर कोणी नाईलाजाने जात…… तुम्ही जर शिक्षणासाठी रूम घेऊन बाहेर राहत असाल तर स्वयंपाक करण्याचा अनुभव तुम्हाला नक्कीच आला असेल . बर्याचदा हे अनुभव मजेशीर असतात . माझ्यावर अजून तरी अस बाहेर राहण्याची वेळ आलेली नाही पण माझे स्वत:चे सुद्धा काही अनुभव आहेत. काही मजेशीर तर काही खूप काही शिकवून जाणारे ………
माझी मम्मी माझ्या या स्वयंपाकाला बऱ्याचदा '' कुटाणे'' म्हणते म्हणून मग आजच्या लेखाला नावही तेच दिलय मी .
मी बनवलेली पहिली वहिली डिश म्हणाल तर ती मला मुळीच आठवत नाही. खरतर मी स्वयंपाक करायला कधी सुरुवात केली तेच आठवत नाही. पण सातवी - आठवीत गेले तेव्हा मम्मी किचन मध्ये असली म्हणजे मी तिच्या मागे मागेच असायचे एवढ मात्र नक्की आठवत. हे काय आहे ? त्याने काय होत ? मग हि भाजी अशीच का करायची ? कणिक भिजवताना मीठच का घालायचं ?एक ना अनेक प्रश्न असायचे माझे आणि त्या सर्वाना मम्मीची योग्य उत्तर सुद्धा मिळायची. मुळातच आई स्वयंपाकात, नवीन पदार्थ शिकण्यात खूप हौशी. त्यामुळे संडे स्पेशलचा आमचा मेनू काहीतरी नवीनच असतो नेहमी. खरतर मी स्वतः चायनीज फूडची शोकीन आहे. त्यामुळे म्यागी सारख्या नुडल्स मी सुरवातीला बनवायला शिकलें. नंतर हाक नुडल्स,फ्राईड राइस यात हात अजमावला. त्यात इतकी तरबेज झालेय कि आता त्यातहि चीज, वाटाणे अस काहीही घालून पाहण्याचे प्रयोग चालू आहेत (अर्थात स्वतःवर)
आईच्या नोकरीमुळे तिला बर्याचदा माझ्यासाठी काही बनवायला वेळ नसायचा . मी शाळेतून आले कि ती घरी नसायचीं. नेहमीच्या भाज्यांचा कंटाळा यायचा (त्याला तिचे ऑप्शन असे कि साखरांबा पोळी, लोणच पोळी खा किंवा पापाडचा खुडा पोळी खा मी कितवीत तर आठवीत, नववीत)मग मीच मला हव ते बनवायचे. Gas वर सांभाळून काम करून (हि आईची सूचना). याच काळात माझ स्वयंपाकाच प्याशन वाढत गेल.
नाश्त्याचे सगळे पदार्थ, पोळीचा चुरमा, कोरड्या भाज्या, फुलके असे बरेच प्रकार मी या काळात शिकले. पण अजूनही बऱ्याच गोष्टी शिकायच्या बाकी आहेत ( अजूनही मला घडीच्या पोळ्या आणि ओल्या भाज्या जमत नाहीत बर का )!
आपल्या पैकी बऱ्याच जणांना काही भाज्या खाण्याचा कंटाळा नक्कीच असतो. मग त्यात काही हटके का करू नये?जस बघा जर तुम्ही नॉन - व्हेज खात असाल तर मग तुम्ही कुठल्याही कोरड्या भाजीत अंडे टाकून परतल्यावर ती भाजी पोळीसोबत खाऊ शकतात. उदा. जर घरात भेंडीची कोरडी भाजी बनवली असेल आणि तुम्हाला त्यात काहीतरी नवीन हव असेल तर ती भाजी कढईत एका अंड्यासोबत परतून घ्या. ( अर्थातच हा प्रयोग मी स्वत: करून पहिला आहे. )
काही महिन्यापूर्वीचा एक अनुभव अजूनही स्मरणात आहे .मुंबई साईडला कच्या केळ्या ची भाजी तशी नेहेमीच केली जाते . आपल्याकडे म्हणजे नाशिक औरंगाबाद साईडला फार क्वचित हि भाजी माहिती असते . मी मुंबईला आज्जी कडे गेले होते तेव्हा हि भाजी खाल्ली होती. ( पण तिने ती कशी केली हे मात्र माहित नव्हत ) घरी परत आल्यावर हट्टाने मम्मीला कच्ची केळी आणायला सांगितली आणि माहिती नसताना आपण उपवासाला बटाट्याची भाजी करतो तशी भाजी केली. अर्थातच ती भाजी आज्जी सारखी नव्हती तरी एक वेगळी छान भाजी शिकण्याचा तो अनुभव मस्त होता ……
असच काही दिवसांपूर्वी पराठे बनवताना पण झाल होत . रोजच्या भाजी पोळीचा कंटाळा आला होता म्हणून मग पराठे बनवायचे अस ठरवल . आपण पराठे पुरणाच्या पोळीसारखे सारण भरून बनवतो हे मला माहित होत. म्हणून मग पहिले पराठ्याच पीठ भिजवून घेतल आणि बटाटे वाफवायला म्हणून बटाटे आणायला टोपलीकडे वळले तर बटाटे संपलेले होते . आता काय ? हा प्रश्न दत्त म्हणून समोर उभा राहिला . मग थोड डोक चालवलं आणि वाटाणे, कोथिंबीर, मिरची , आल , मीठ आणि जिरे पावडर अस मिक्सर मध्ये वाटून घेतल आणि ते मग त्या कणकेत टाकून पुन्हा कणिक एकजीव केली ( म्हणजे ते सारण भरायचा ताण नको) आणि त्याचे पराठे लाटून ते फुलक्यासारखे भाजून घेतले म्हणजे तेल पण कमी लागते. घरातल्या सगळ्यांनाच ते फार आवडले आणि मला एक नवीन रेसिपी शिकता आली .
आपण अजून असे बर्याच भाज्यांचे पराठे बनवू शकतो बर का ! म्हणजे ते पुरण भरण्या एवजी त्या मिश्रणातच पीठ भिजवायचं ( बटाटे, कोबी , मुळा अश्या भाज्या बारीक वाटून घ्यायच्या आणि मग त्यात पीठ भिजवायचे ) जरा काही हटके हव असेल तर तुमची एखादी रेसिपी बनवू शकता तुम्ही अशीच .
अंड्याची चटणी करताना त्यात थोडी भाजीची शेव घालायची. ते सुद्धा छान लागत . इडली फ्राय किंवा अंडा फ्राय सुद्धा माहिती असेल बऱ्याच जणांना. चिकन थोड्या तेलात आणि भरपूर साऱ्या लसुन आणि मिरचीच्या तुकड्यासोबत वरती शिजवल्यावर त्याची सुद्धा वेगळी चव लागते.
असे तुमचे सुद्धा इनोव्हेशन असतील ना ? आणि तुम्ही जर पदार्थ बिघडेल या भीतीने अजूनही काहीच केल नसेल तर करून बघा. भरपूर नवीन गोष्टी शिकता येतील तुम्हाला …………
पोळी करायला शिकलीस कि नाही मग अजून ??
ReplyDelete